Kleinschalige groepen binnen de jeugdhulp: een eerste verkenning

Samenvatting

In Nederland werden in 2018 bijna 43.000 jongeren onder de 18 jaar uit huis geplaatst (CBS, 2019). Hiervan kwamen ongeveer 18.000 jongeren in de residentiële jeugdhulp terecht, doorgaans op grotere leefgroepen van acht tot tien jongeren. Er is echter toenemende maatschappelijke aandacht voor het ontwikkelen van kleinschalige groepen. Kleinschalige groepen kenmerken zich door maximaal 4 jongeren met een beperkt aantal professionals en kennen hierdoor meer mogelijkheden om een goed en veilig pedagogisch basisklimaat te bieden dat aansluit bij de complexe problematiek die kenmerkend is voor uithuisgeplaatste jongeren. De huidige studie verkent de eerste ervaringen van jongeren en professionals met kleinschalige groepen binnen de residentiële jeugdhulp. Via interviews met jongeren (n = 9) en professionals (n = 11) en leefklimaatonderzoek (n = 754) bij twee instellingen voor residentiële jeugdhulp (n = 6 kleinschalige groepen) wordt verkend hoe het is om op een kleinschalige groep te wonen en te werken, en wat potentieel werkzame elementen en knelpunten zijn. De resultaten laten zien dat kleinschalige groepen een veelbelovende vorm van zorg lijken te zijn met betere mogelijkheden om een veilig en goed pedagogisch basisklimaat te bieden. In vergelijking met grotere residentiële groepen komen enkele potentieel werkzame elementen naar voren: 1) er is meer ruimte voor het opbouwen van een vertrouwensband tussen professionals en jongeren en tussen jongeren onderling, 2) de afstemming tussen professionals en met jongeren verloopt beter en soepeler, 3) jongeren en professionals ervaren meer veiligheid en rust op de groep, 4) er zijn meer mogelijkheden tot normaliseren, en 5) er is sprake van een positiever leefklimaat. Desondanks ervaren de instellingen spanning tussen enerzijds het streven naar zo min mogelijk professionals op de groep en anderzijds de haalbaarheid, kwetsbaarheid en betaalbaarheid van kleinschalige groepen.

Abstract

In the Netherlands in 2018, almost 43,000 children and adolescents aged under 18 were removed from their parental homes (Statistics Netherlands, 2019). Around 18,000 of these young people ended up in residential children’s homes, usually living in relatively large groups of eight to ten children. However, there is increasing societal interest in developing small groups. Small groups are groups of at most four youngsters and a limited number of professionals. This means there are more possibilities for providing a sound, safe basic pedagogical climate that is appropriate for the complex problems that children removed from the parental home typically have. The current study explores the initial experiences of young people and professionals with small groups in residential youth care. Interviews with young people (n = 9) and professionals (n = 11) plus a quality-of-life survey (n = 754) at two institutions for residential youth care (n = 6 small groups) were used to investigate what it is like to live or work in a small-scale group and to identify potential workable elements and problem areas. The results show that small groups appear to be a promising form of care, offering more possibilities for a safe and sound basic pedagogical climate. Several potential workable elements were identified when compared with larger residential groups: 1) there is more space for building trust between the professionals and the young people, and among the young people themselves; 2) coordination among the professionals and between the professionals and the young people is better and smoother; 3) the youngsters and the professionals experience the group as safer and calmer; 4) there are more possibilities for creating normality; and 5) the environment is more positive. Even so, the institutions experience tension between on the one hand the aim of limiting the number of professionals in the groups and on the other hand the feasibility, vulnerability and affordability of these small groups.