Samenvatting
In deze studie is de mate van probleemgedrag en sociaal functioneren onderzocht onder jongeren met downsyndroom. Hiertoe is een cross-sectioneel onderzoek uitgevoerd in een landelijk Nederlands cohort van 16–19-jarigen met downsyndroom. Ouders van een kind met downsyndroom dat werd geboren in 1992, 1993 of 1994 zijn via de Stichting Downsyndroom gevraagd een schriftelijke vragenlijst in te vullen over hun kind. De vragenlijst bevatte de gestandaardiseerde lijsten ‘Sociale redzaamheid voor zwakzinnigen’, ‘Child Behavior Checklist’ en ‘Vragenlijst voor inventarisatie van sociaal gedrag van kinderen’, en aanvullende vragen over hun functioneren en achtergrondkarakteristieken. De uitkomsten werden vergeleken met beschikbare normdata van leeftijdgenoten zonder downsyndroom. Van 322 jongeren met downsyndroom (gem. leeftijd 18,4 jaar; range: 16,8–19,9) werden gegevens verkregen (respons 63 %). De gemiddelde totaalscore voor probleemgedrag was hoger bij jongeren met downsyndroom in vergelijking met leeftijdgenoten zonder lichamelijke of verstandelijke beperking (26,8 vs. 16,5; p < 0,001). De helft van de jongeren met downsyndroom had een probleemscore in het grens- of klinisch gebied op een of meer subschalen, veelal op het vlak van sociale en denkproblemen. Mannelijk geslacht en/of ernstigere mate van verstandelijke beperking was geassocieerd met meer gedragsproblemen. Negen van de 10 jongeren met downsyndroom hadden meer problemen met sociaal functioneren dan hun leeftijdgenoten zonder downsyndroom, met name op het gebied van oriëntatie en sociaal begrip.
Uit dit onderzoek blijkt dat jongeren met downsyndroom veel problemen ervaren in hun gedrag en hun sociaal functioneren. Er is dringend aandacht nodig voor het opsporen en zo mogelijk behandelen van dit probleemgedrag bij kinderen met downsyndroom.
Literatuur
Gameren-Oosterom HBM van, Buitendijk SE, Bilardo CM, Pal-De Bruin KM van der, Wouwe JP van, Mohangoo AD. Unchanged prevalence of down syndrome in the Netherlands: results from an 11-year nationwide birth cohort. Prenat Diagn. 2012;32:1035–40.
Capone G, Goyal P, Ares W, Lannigan E. Neurobehavioral disorders in children, adolescents, and young adults with down syndrome. Am J Med Genet C Semin Med Genet. 2006;142C:158–72.
Myers BA, Pueschel SM. Psychiatric disorders in persons with Down syndrome. J Nerv Ment Dis. 1991;179:609–13.
Gath A, Gumley D. Behaviour problems in retarded children with special reference to down’s syndrome. Br J Psychiatry. 1986;149:156–61.
Dykens EM, Kasari C. Maladaptive behavior in children with prader willi syndrome, down syndrome, and nonspecific mental retardation. Am J Ment Retard. 1997;102:228–37.
Dykens EM. Psychiatric and behavioral disorders in persons with Down syndrome. Ment Retard Dev Disabil Res Rev. 2007;13:272–8.
Visootsak J, Sherman S. Neuropsychiatric and behavioral aspects of Trisomy 21. Curr Psychiatry Rep. 2007;9:135–40.
Stores R, Stores G, Fellows B, Buckley S. Daytime behavior problems and maternal stress in children with Down’s syndrome, their siblings, and non-intellectually disabled and other intellectually disabled peers. J Intellect Disabil Res. 1998;42:228–37.
Dykens EM, Shah B, Sagun J, Beck T, King BH. Maladaptive behavior in children and adolescents with Down’s syndrome. J Intellect Disabil Res. 2002;46:484–92.
Bongers IL, Koot HM, Van der Ende J, Verhulst FC. The normative development of child and adolescent problem behavior. J Abnorm Psychol. 2003;112:179–92.
Van Gameren-Oosterom HBM, Fekkes M, Reijneveld SA, Oudesluys-Murphy HM, Verkerk PH, Van Wouwe JP, et al. Practical and social skills of 16–19-year-olds with down syndrome: independence still far away. Res Dev Disabil. 2013;34:4599–607.
Gameren-Oosterom HBM van, Fekkes M, Wouwe JP van, Detmar SB, Oudesluys-Murphy HM, Verkerk PH. Problem behavior of individuals with Down syndrome, assessed in a nationwide cohort at late-adolescence. J Pediatr. 2013;163:1396–401.
Kraijer DW, Kema GN, De Bildt A. SRZ/SRZ-I, sociale redzaamheidsschaal voor verstandelijk gehandicapten. 2e druk. Amsterdam: Pearson Assessment and Information BV; 2004.
Hartman CA, Luteijn E, Moorlag H, Bildt A de, Minderaa RB. VISK, vragenlijst voor inventarisatie van sociaal gedrag van kinderen. Amsterdam: Pearson Assessment and Information BV; 2007.
Verhulst FC, Van der Ende J, Koot HM. Handleiding voor de CBCL/4-18. Rotterdam: Sophia Kinderziekenhuis, Erasmus Medisch Centrum; 1996.
Achenbach TM. Manual for the Child Behaviour Checklist and 1991 profile. Burlington: University of Vermont; 1991.
Bongers IL, Koot HM, Ende J van der, Verhulst FC. The normative development of child and adolescent problem behavior. J Abnorm Psychol. 2003;112:179–92.
Wouwe JP van, Gameren-Oosterom HBM van, Verkerk PH, Dommelen P van, Fekkes M. Mainstream and special school attendance among a Dutch cohort of children with down syndrome. PLoS ONE. 2014;9:e91737.
Walker JC, Dosen A, Buitelaar JK, Janzing JG. Depression in down syndrome: a review of the literature. Res Dev Disabil. 2011;32:1432–40.
Trimbos-instituut. Incidentie van depressie onder volwassenen is in Nederland ongeveer 5 procent. 2018. https://www.trimbos.nl/themas/depressie/depressie-feiten-en-cijfers. Geraadpleegd op 15 jan 2018.
CBS. Incidentie van depressie onder Nederlanders van 12 jaar en ouder is 8 procent. 2018. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2016/04/meer-dan-1-miljoen-nederlanders-had-depressie. Geraadpleegd op 15 jan 2018.
Ruiter KP de, Dekker MC, Verhulst FC, Koot HM. Developmental course of psychopathology in youths with and without intellectual disabilities. J Child Psychol Psychiatry. 2007;48:498–507.
Foley KR, Bourke J, Einfeld SL, Tonge BJ, Jacoby P, Leonard H. Patterns of depressive symptoms and social relating behaviors differ over time from other behavioral domains for young people with down syndrome. Medicine (Baltimore). 2015;94:e710.
Financiering
De studie is gefinancierd door de Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind (NSGK). De financier had geen invloed op onderzoeksdesign, dataverzameling, analyse en interpretatie van de data, besluit tot publicatie of schrijven van het manuscript.
Author information
Authors and Affiliations
Corresponding author
Rights and permissions
About this article
Cite this article
van Gameren-Oosterom, H.B.M., Weijerman, M.E. & Fekkes, M. Gedrag en sociaal functioneren bij jongeren met downsyndroom: een onderschat probleem?. Neuropraxis 22, 60–67 (2018). https://doi.org/10.1007/s12474-018-0181-z
Published:
Issue Date:
DOI: https://doi.org/10.1007/s12474-018-0181-z