Skip to main content
SpringerLink
Log in

18 Verstandelijke beperking

  • Chapter
Handboek klinische ontwikkelingspsychologie

  • 6493 Accesses

Samenvatting

De hulpverlening heeft in elk tijdsgewricht haar eigen etiquetteboekjes met daarin de goedgekeurde, correcte termen en de termen die absoluut niet meer kunnen. Zo zijn aanduidingen als ‘debiel’ en ‘imbeciel’ uit den boze, ook al waren dat lange tijd nog de officiële benamingen in psychiatrische classificatiesystemen zoals de DSM (APA, 2004). De term ‘verstandelijk gehandicapt’ is ook niet meer vanzelfsprekend, men spreekt tegenwoordig liever van een ‘verstandelijke beperking’. Nog beter zou het volgens sommigen zijn te spreken over ‘mensen met mogelijkheden’. Deze trend heeft echter ook weer bezwaren opgeleverd, omdat de nieuwe termen te verhullend zouden zijn, te veel de problemen ontkennen. De waarheid ligt zoals vaak ergens in het midden: het gaat om mensen die hun beperkingen hebben maar die in andere opzichten over mogelijkheden beschikken. Een term die of alleen de beperkingen of alleen de mogelijkheden benadrukt schiet per definitie tekort.

This is a preview of subscription content, log in via an institution to check access.

Access this chapter

Log in via an institution

Institutional subscriptions

Notes

  1. 1.

    Recente inzichten in de plasticiteit van de hersenen doen vermoeden dat veel mogelijkheden om cognitieve functies te ontwikkelen bij (L)VG-kinderen nog onbenut worden gelaten (Ponsioen, 2005).

  2. 2.

    Ofschoon in de behandeling van LVG-problematiek psychomotorische therapie (PMT) en motorische remedial teaching (MRT) een belangrijke plaats innemen.

Literatuur

  • Aalsvoort, G.M. van der (2000). De ontwikkeling van kinderen. In G.M. van der Aalsvoort & A.J.J.M. Ruijssenaars (Red.), Jonge risicokinderen. Achtergronden, onderkenning, aanpak en praktijk. Rotterdam: Lemniscaat.

    Google Scholar 

  • Albrecht, G., & Slot, W. (1999). Competentiegericht werken met licht verstandelijk gehandicapte kinderen. Handleiding voor het werken in residentiële groepen. Duivendrecht: PI Research.

    Google Scholar 

  • American Psychiatric Association/Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (2004). Diagnostische Criteria van de DSM-IV-TR (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, fourth edition, text revision. DSM-IV-TR). Lisse: Harcourt Book Publishers.

    Google Scholar 

  • Bleeker, J.K., Beek, D.T., & Molen, H.T. van der (1990). Effecten van een sociaal redzaamheidsprogramma voor zwakbegaafde jongeren, II. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 29, 309-324.

    Google Scholar 

  • Bleichrodt, N., Drenth, P.J.D., Zaal, J.N., & Resing, W.C.M. (1987). Revisie Amsterdamse Kinder Intelligentie Test. Handleiding. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Bon, W.H.J. van (1982). Handleiding Taaltest voor Kinderen, TvK. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Collin, P.J.L., Boer, H., Vogels, A., & Curfs, I.M.G. (2005). Psychose bij kinderen met het Prader-Willi syndroom. Tijdschrift voor Psychiatrie, 47, 325-328.

    Google Scholar 

  • Crone, E.A. (2004). Het brein in ontwikkeling: consequenties voor zelfregulatie. Neuropraxis, 5, 131-137.

    Google Scholar 

  • Curfs, L., Schrander-Stumpel, C., & Didden, R. (2006). Lichte verstandelijke beperking: een klinisch-genetische invalshoek. In R. Didden (Red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 41-51). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

    Google Scholar 

  • Das, J.P., Naglieri, J.A., & Kirby, J.R. (1994). Assessment of cognitive processes (the PASS theory of intelligence). Boston: Allyn and Bacon.

    Google Scholar 

  • Dekker, M., Douma, J., Ruiter, K. de, & Koot, J. (2006). Aard, ernst, comorbiditeit en beloop van gedragsproblemen en psychische stoornissen bij kinderen en jeugdigen met een verstandelijke beperking. In R. Didden (Red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 21-40). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

    Google Scholar 

  • Didden, R., Korzilius, H., Oorschouw, W. van, & Sturmey, P. (2007). Behavioral treatment of challenging behaviors in individuals with mild mental retardation: meta-analysis of single-subject research. American Journal on Mental Retardation, III, 290-298.

    Google Scholar 

  • Dodge, K.A., & Rabiner, D.L. (2004). Returning to roots: on social information processing and moral development. Child Development, 75, (4), 1003-1008.

    Google Scholar 

  • Došen, A. (2005). Psychische stoornissen, gedragsproblemen en verstandelijke handicap. Een integratieve benadering bij kinderen en volwassenen. Assen: Koninklijke Van Gorcum.

    Google Scholar 

  • Douma, J.C.H., Kersten, M.C.O., Koopman, H.M., Schuurman, M.I.M., et al. (2001). Het ‘meten’ van kwaliteit van bestaan van mensen met een verstandelijke handicap. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan Verstandelijk Gehandicapten, 27, 17-36.

    Google Scholar 

  • Dumont, J.J. (1971). Leerstoornissen 1. Theorie en model. Rotterdam: Lemniscaat.

    Google Scholar 

  • Eilander, H., & Haasteren, N. van (1998). Niet-aangeboren hersenletsel. In M.M. de Regt, J. de Moor & A. Mulders, Kinderrevalidatie (pp. 267-296). Assen: Van Gorcum.

    Google Scholar 

  • Eldik, M.C.M. van, Schlichting, J.E.P.T., Lutje Spelberg, H.C., et al. (1995). Reynell Test voor Taalbegrip. Nijmegen: Berkhout.

    Google Scholar 

  • Embregts, P.J.C.M. (2000). Reliability of the child behavior checklist for the assessment of behavioral problems of children and youth with mild mental retardation. Research in Developmental Disabilities, 21, 31-41.

    Google Scholar 

  • Embregts, P.J.C.M. (2003). Using self-management, video feedback, and graphic feedback to improve sociale behaviour of youth with mild mental retardation. Education and Training in Developmental Disabilities, 38, 105-116.

    Google Scholar 

  • Evers, A., Vliet-Mulder, J.C. van, & Groot, C.J. (2000). Documentatie van tests en testresearch in Nederland. Assen: Van Gorcum.

    Google Scholar 

  • Evenhuis, H.M., Theunissen, M., Denkers, I., Verschuure, H., et al. (2001). Prevalence of visual and hearing impairment in a Dutch institutionalized population with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 45, 457-464.

    Google Scholar 

  • Ferretti, R.P., Cavalier, A.R., Murphy, M.J., & Murphy, R. (1993). The self-management of skills by persons with mental retardation. Research in Developmental Disabilities, 14, 189-205.

    Google Scholar 

  • Greenspan, S. (1999). A contextual perspective on adaptive behavior. In R.L. Schalock (Ed.), Adaptive behavior and its measurement. Washington: AAMR.

    Google Scholar 

  • Gunzburg, H.C. (1973). Sociale vaardigheid voor geestelijk gehandicapten. Rotterdam: Lemniscaat.

    Google Scholar 

  • Happé, J.F.G.E., & Frith, U. (1995). Theory of mind in autism. In E. Schopler & G.B. Mesibov (Eds.), Learning and cognition in autism (pp. 177-197). New York: Plenum Press.

    Google Scholar 

  • Janssen, C., & Schuengel, C. (2006). Gehechtheid, stress, gedragsproblemen en psychopathologie bij mensen met een lichte verstandelijke beperking: aanzetten voor interventie. In R. Didden (Red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 67-84). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

    Google Scholar 

  • Klinkenberg, E., & Kooij, A.P. (2005). Technische handleiding WAIS-III. Amsterdam: Harcourt Test Publishers.

    Google Scholar 

  • Koch, P. (2005). Geen gebrek. Over psychiatrie en mensen met een verstandelijke beperking. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

    Google Scholar 

  • Kort, W., Schittekatte, M., Dekker, P.H., et al. (2005) WISC-III-NL, Wechsler Intelligence Scale for Children, derde editie NL. Handleiding en Verantwoording. Amsterdam: Harcourt Test Publishers.

    Google Scholar 

  • Kraijer, D.W., Bildt, A.A. de, Sytema, S., & Minderaa, R.B. (2003). De Vineland-Z. De Vineland Adaptive Behavior Scales genormeerd voor kinderen en jeugdigen met een verstandelijke beperking. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan Verstandelijk Gehandicapten, 29 (4), 76-93.

    Google Scholar 

  • Kraijer, D.W., & Kema, G.N. (1994). SMZ, Schaal voor Motoriek-Z. Handleiding. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Kraijer, D.W., Kema, G.N., & Bildt, A.A. de (2004). SRZ/SRZ-i, Sociale Redzaamheidsschalen. Handleiding. Amsterdam: Harcourt Test Publishers.

    Google Scholar 

  • Kraijer, D.W., & Kema, G.N. (2004). Sociale Redzaamheidsschaal-Z voor hoger niveau, SRZ-P. Handleiding. Vierde, uitgebreide uitgave. Amsterdam: Harcourt Assessment.

    Google Scholar 

  • Kraijer, D.W., & Plas, J.J. (2006). Handboek psychodiagnostiek en beperkte begaafdheid. Amsterdam: Harcourt Assessment B.V.

    Google Scholar 

  • Kraijer, D.W. (2006). Mensen met een lichte verstandelijke beperking: psychodiagnostisch een tussencategorie. In R. Didden (Red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 53-66). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

    Google Scholar 

  • Luckasson, R., Borthwick-Duffy, S., Buntinx, W., Coulter, D., Craig, P., Reeve, A., Schalock, R., Snell, M., Spitalnik, D., Spreat, S., & Tassé, M. (2002). Mental retardation: definition, classification and systems of supports, 10th edition. Washington, DC: AAMR.

    Google Scholar 

  • Luit, J.E.H. van, Kroesbergen, E.H., & Naglieri, J.A. van (2005). Utility of the PASS Theory and Cognitive Assessment System for Dutch children with and without ADHD. Journal of Learning Disabilities, 38 (5), 434-439.

    Google Scholar 

  • Luteijn, F., & Barelds, D.P.H. (2004). GIT2. Groninger Intelligentie Test 2. Amsterdam: Harcourt Test Publishers.

    Google Scholar 

  • Matson, J.L., Smiroldo, B.B., Hamilton, M., & Baglio, C.S. (1997). Do anxiety disorders exist in persons with severe and profound mental retardation? Research in Developmental Disabilities, 18, 39-44.

    Google Scholar 

  • Meulen, B.F. van der, Ruiter, S.A.J., Lutje Spelberg, H.C., & Smrkovsky, M. (2002). BSID-II-N., Bayley Ontwikkelings Schalen 1-42 maanden. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Misra, A. (1992). Generalization of social skills through self-monitoring by adults with mild mental retardation. Exceptional Children, 6, 495-507.

    Google Scholar 

  • Molen, M. van der, & Wessels, M. (1998). Zelf (kunnen) kiezen, dus gelukkig? Keuzevrijheid, keuze-competentie en welbevinden bij licht verstandelijk gehandicapte en zwakbegaafde mensen. Doctoraal werkstuk. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam.

    Google Scholar 

  • Moonen, X.M.H. (2006). Verblijf, beeld en ervaringen van jongeren opgenomen in een orthopedagogisch centrum voor jeugdigen met een lichte verstandelijke handicap. Dissertatie Universiteit Utrecht. Maastricht: Datawyse.

    Google Scholar 

  • Mulder, J.L., Dekker, R., & Dekker, P.H. (2005). K-SNAP. Kaufman-Neuropsychological Screening. Nederlandstalige bewerking. Leiden: PITS.

    Google Scholar 

  • Neutel, R.J., Meulen, B.F. van der, & Lutje Spelberg, H.C. (1996). GOS 2½-4½. Groningse Ontwikkelingsschalen. Handleiding. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Nieuwenhuijzen, M. van, Bijman, E.R., Lamberix, I.C.W., Wijnroks, L., & Matthys, W. (2001). Handleiding voor de SPT-MLK (Manual for the SPT-MID). Utrecht: Universiteit Utrecht, Department of Special Education.

    Google Scholar 

  • Nieuwenhuijzen, M. van (2004). Social information processing in children with mild intellectual disabilities (Sociale informatieverwerking van kinderen met lichte verstandelijke beperkingen). Dissertatie. Utrecht: Universiteit Utrecht.

    Google Scholar 

  • Nieuwenhuijzen, M. van, Orobio de Castro, B., & Matthys, W. (2006). Problematiek en behandeling van LVG-jeugdigen. Een literatuuroverzicht. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan Verstandelijk Gehandicapten, 32 (4), 211-229.

    Google Scholar 

  • Olijve, M., & Nieuwland, R. van (2000). De methodiek van IOG-LVG en IPG-LVG. Groningen/Assen: Hulp aan Huis Groningen/Drenthe/Twente.

    Google Scholar 

  • Oosterhuis, H. (2000). Klinische neurologie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

    Google Scholar 

  • Ottem, E. (2002). Do the Wechsler scales underestimate the difference between verbal and performance abilities in children with language-related disorders? Scandinavian Journal of Psychology, 43, 291-298.

    Google Scholar 

  • Ponsioen, A.J.G.B., & Molen, M.J. van der (2002). Cognitieve vaardigheden van licht verstandelijk gehandicapte kinderen en jongeren. Een onderzoek naar mogelijkheden. Ermelo: Landelijk Kenniscentrum LVG.

    Google Scholar 

  • Ponsioen, A.J.G.B. (2005). De waarde van een IQ-score bij kinderen met een lichte verstandelijke beperking. Kind en Adolescent Praktijk, 4 (2), 65-70.

    Google Scholar 

  • Ponsioen, A.J.G.B., Pesch, W., & Harder, P. (2006). Licht verstandelijk gehandicapte kinderen en de hardnekkige mythe van een IQ-score. Onderzoek & Praktijk. Tijdschrift van het Landelijk Kenniscentrum LVG Utrecht, jaargang 4 (1), 29-34.

    Google Scholar 

  • Rutter, M., O’Connor, T.G., & the ERA Study Team (2004). Are there biological programming effects for psychological development? Findings from a study of Romanian adoptees. Developmental Psychology, 40, 81-94.

    Google Scholar 

  • Schrojenstein Lantman-de Valk, H.M.J. van, & Heurn-Nijsten, E.W.A. van (2002). Prevalentieonderzoek: mensen met een verstandelijke beperking in Nederland. Maastricht : Onderzoeksinstituut ExTra.

    Google Scholar 

  • Soenen, S.M.A., Dijkxhoorn, Y.M., & Berckelaar-Onnes, I.A. van (2003). LVG in beeld; van profilering naar zorgaanbod binnen Come ON, Mobile & Bison. Leiden: Universiteit Leiden.

    Google Scholar 

  • Steene, G. van der, Bos, A., & Wechsler, D. (1995). Wechsler preschool and primary scales of intelligence. Nederlandstalige uitgave. Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Steerneman, P., Pelzer, H., & Muris, P. (1995). Een ’theory-of-mind’-training bij sociaal-immature kinderen. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpsychologie, 20, 170-178.

    Google Scholar 

  • Steerneman, P. (2003). TOM-test (druk 3). Apeldoorn: Maklu-Uitgevers nv.

    Google Scholar 

  • Verhoeven, L., & Vermeer, A. (2001). Taaltoets Alle Kinderen. Arnhem: Cito-groep.

    Google Scholar 

  • Verhoeven, W.M.A., & Tuinier (1999). Neuropsychiatrische diagnostiek. In W.M.A. Verhoeven, S. Tuinier & L.M.G. Curfs (Red.), Diagnostiek en behandeling van gedragsproblemen bij verstandelijk gehandicapten (pp. 35-46). Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum.

    Google Scholar 

  • Verpoorten, R.A.W., Noens, I., & Berckelaer-Onnes, I.A. van (2004). ComVoor, Voorlopers in Communicatie. Leiden: PITS.

    Google Scholar 

  • Verschueren, K., & Koomen, H.M.Y. (2007). Handboek diagnostiek in de leerlingenbegeleiding. Apeldoorn: Garant Uitgevers nv.

    Google Scholar 

  • VOBC-LVG (2006). Vereniging Orthopedagogische Behandelcentra/Landelijk Kenniscentrum LVG Kerncijfers Juni 2006. Utrecht: PricewaterhouseCoopers.

    Google Scholar 

  • Wallander, J.L., Dekker, M.C., & Koot, H.M. (2003). Psychopathology in children and adolescents with intellectual disability: measurement, prevalence, course, and risk. Issues in studying. International Review of Research in Mental Retardation, 26, 93-134.

    Google Scholar 

  • Weelden, J. van (1988). Moeilijk lerende kinderen. Rotterdam: Lemniscaat.

    Google Scholar 

  • Wijnroks, L. (2006). Hechting bij kinderen. In P. Stor & H. Storsbergen (Red.), Onveilig gehecht of een hechtingsstoornis. Het onderkennen van hechtingsproblematiek bij mensen met een verstandelijke beperking. Utrecht: LKNG/NIZW Zorg/Uitgeverij Lemma BV.

    Google Scholar 

  • Willems, J.B.H.G., & Verpoorten, R.A.W. (1996). Handleiding bij het Communicatie Profiel-Z. (CPZ). Lisse: Swets & Zeitlinger.

    Google Scholar 

  • Zeeuw, J. de, Dekker, R., & Resing, W.C.M. (2004). Algemene Psychodiagnostiek I. Testmethoden. Achtste druk, geheel herzien. Leiden: PITS.

    Google Scholar 

Aanbevolen literatuur

  • Cranenburgh, B. van (2004). Neurorevalidatie. Uitgangspunten voor therapie en training na hersenbeschadiging. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg.

    Google Scholar 

  • Didden, R. (2006). In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

    Google Scholar 

  • Stor, P., & Storsbergen, H. (2006). Onveilig gehecht of een hechtingsstoornis. Het onderkennen van hechtingsproblematiek bij mensen met een verstandelijke beperking. Utrecht: LKNG/NIZW Zorg/Uitgeverij Lemma BV.

    Google Scholar 

Download references

Authors
  1. Albert Ponsioen
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

  2. Jan Plas
    View author publications

    You can also search for this author in PubMed Google Scholar

Editor information

Editors and Affiliations

  1. Programmagroep Klinische Psychologie, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam

    Pier Prins

  2. Vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie, Universiteit Gent, Gent

    Caroline Braet

Rights and permissions

Reprints and permissions

Copyright information

© 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij

About this chapter

Cite this chapter

Ponsioen, A., Plas, J. (2008). 18 Verstandelijke beperking. In: Prins, P., Braet, C. (eds) Handboek klinische ontwikkelingspsychologie. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. https://doi.org/10.1007/978-90-313-6589-0_18

Download citation

  • DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-6589-0_18

  • Publisher Name: Bohn Stafleu van Loghum, Houten

  • Print ISBN: 978-90-313-5206-7

  • Online ISBN: 978-90-313-6589-0

  • eBook Packages: Dutch language eBook collection

Publish with us

Policies and ethics

Search

Navigation