Dwang, drang, de wet en de vrijheid

Abstract

In de verslavingszorg is er een nauwe samenhang tussen twee zaken. Enerzijds het motiveren van patiënten tot verandering van hun gedrag; tot bereidheid om deel te nemen aan een behandelprogramma en daaraan deel te blijven nemen. Anderzijds het besef bij de patiënten en bij anderen dat die motivatie vaak verband houdt met een lichte of sterke aandrang tot en met dwang. Samen met motivatieontwikkeling zijn dwang en drang belangrijke fundamenten van de verslavingszorg. De denkwijzen in dit opzicht zijn in de loop van de tijd veranderd. In samenhang daarmee zijn ook de daaraan gerelateerde strategieën gewijzigd. Toch zijn er ook een aantal constanten waar te nemen. Een constante is dat er voortdurend discussie is over de ethische verantwoording van dwang en drang. Maar wat daarmee ook samenhangt: het al dan niet tijdelijk beperken van de vrijheid van handelen waar elke burger recht op heeft. Een andere constante is de twijfel die veel mensen hebben of dwang en drang niet haaks staan op motivatieontwikkeling. Moet zoiets niet ‘uit mensen zelf‘ komen? Zijn dwang en drang niet bij voorbaat contraproductief?