De stijl van Huizinga

Overzicht

Indien we ons de stijl van Huizinga voor de geest brengen, dan klinken sonore zinnen op in ons geheugen als deze uit Herfsttij der Middeleeuwen:

Er was één geluid, dat al het gedruisch van het drukke leven steeds weer overstemde, en dat, hoe bont dooreenklinkend, toch nooit verward, alles tijdelijk ophief in een sfeer van orde: de klokken. De klokken waren in het dagelijksch leven als waarschuwende goede geesten, die met bekende stem dan rouw, dan blijdschap, dan rust, dan onrust kondigden, dan opriepen, dan vermaanden ... Welk een ontzaglijke bedwelming moet het zijn geweest, als alle kerken en kloosters van Parijs de klokken luidden van den morgen tot den avond, en zelfs den geheelen nacht, omdat er een paus gekozen was, die een einde aan het schisma zou maken, of om een vrede tusschen Bourguignon en Armagnac. (III, 6, 7)

Dit is onmiskenbaar de stijl, of liever een stijl, van Huizinga. Hetzelfde kan worden gezegd van dit flonkerende steentje uit zijn Erasmus: ‘Het moeten onvergelijkelijk heldere momenten geweest zijn in dat schitterende brein’. (VI, 66)Tenslotte zou een met zijn stijl voldoende vertrouwde weinig moeite hebben, zijn geresigneerde toon te herkennen in deze zin uit Nederlands beschaving in de zeventiende eeuw: ‘Het zou een weemoedige bezigheid zijn, op te sommen, welke Nederlandsche steden het langst de bekoring van hun zeventiende-eeuwsch verleden hebben bewaard’.

Want in een wreede tweedracht was mijn hart of ik kon plukken kennis’ nieuwe vrucht of nog moest zoeken het oude getoover. Herman Gorter

Citaten uit de Verzamelde Werken van Huizinga zijn op de gebruikelijke wijze in de tekst aangegeven. Aanhalingen uit C. van Vollenhoven, Verspreide Geschriften, F. M. van Asbeck, ed. (3 din; Haarlem, 1934–1935) en uit L. van Deyssel, Verzamelde Opstellen (11 dln; Amsterdam — 1894–1912) zijn eveneens in de tekst tussen haakjes aangegeven, respectievelijk als (VG) en (VO).